Witamina C, czyli kwas askorbinowy jest organicznym związkiem chemicznym z grupy nienasyconych alkoholi polihydroksylowych. Stanowi niezbędną do życia substancję dla wszystkich organizmów żywych, w tym oczywiście dla człowieka. Dla niektórych zwierząt i ludzi kwas askorbinowy jest witaminą egzogenną, czyli taką, która musi im być dostarczana z zewnątrz w pożywieniu, ponieważ ich organizmy nie wytwarzają jej samodzielnie lub wytwarzają w niewystarczającej do życia ilości. Witaminę C wykorzystuje się w medycynie i kosmetyce, wspomaga ona odporność organizmu, jest też jednym z ważniejszych przeciwutleniaczy zapobiegających starzeniu się skóry.
Rola witaminy C w ludzkim organizmie
Kwas askorbinowy jest niezastąpioną substancją w wielu procesach budowy ludzkiego organizmu i jego funkcjonowania. Jest składnikiem tkanki łącznej spajającej wszystkie organy naszego organizmu i umożliwia transport niezbędnych do życia składników pomiędzy nimi. Witamina C szczególną rolę ogrywa w procesie metabolizmu lipidów oraz profilaktyce chorób serca, m.in. choroby niedokrwiennej. Kwas askorbinowy determinuje wytwarzanie kolagenu, który przyczynia się z kolei do gojenia się ran, gojenia złamań kości czy niwelowaniu siniaków. Dzięki witaminie C możliwe jest skuteczniejsze zatrzymywanie krwotoków.
Witamina C wzmacnia układ immunologiczny człowieka, dzięki czemu wiele chorób toczących organizm przebiega łagodniej i prowadzi do wyleczenia. Ma dobroczynny wpływ na funkcjonowanie mięśnia sercowego oraz działanie układu nerwowego. Jako jeden z najważniejszych przeciwutleniaczy usuwa z organizmu wolne rodniki, przyczyniając się w ten sposób do hamowania rozwoju chorób nowotworowych. Kwas askorbinowy stosuje się w leczeniu trudno gojących się ran, leczeniu odleży czy też stosuje się do leczenia pękających naczynek krwionośnych.
Witamina C odgrywa ogromne znaczenie w procesie wchłaniania innych niezbędnych substancji, np. żelaza czy wapnia w układzie pokarmowym. Chroni też jelito grube przed chorobami nowotworowymi. Badania wykazują, że systematyczne dostarczanie organizmowi tej substancji zmniejsza ryzyko powstawania nowotworów żołądka oraz przełyku. Kwas askorbinowy zapobiega uszkodzeniu przez wolne rodniki mózgu, dzięki czemu uznaje się jego potencjał dla utrzymania w równowadze układu nerwowego i zmniejszania ewentualnych objawów chorób neurologicznych, do których zaliczamy: Alzheimera, schizofrenię, stwardnienie rozsiane czy chorobę Parkinsona.
Zapotrzebowanie na witaminę C
Ponieważ ludzki organizm nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć witaminy C, musi ona zostać do niego dostarczona najlepiej z codziennym pożywieniem lub w szczególnych przypadkach, w postaci suplementów diety. Zgodnie z wytycznymi Instytutu Żywności i Żywienia zapotrzebowanie człowieka na kwas askorbinowy wynosi:
- dla dzieci: 40-50 mg dziennie
- dla kobiet: 75 mg dziennie
- dla mężczyzn: 90 mg dziennie
Dzienne zapotrzebowanie na spożycie witaminy C zwiększa się u niektórych grup i przy współistnieniu niektórych chorób, np.
przy nadciśnieniu tętniczym
- przy nadciśnieniu tętniczym
- u palaczy papierosów, ich zapotrzebowanie jest o 40 mg większe niż w przypadku osób niepalących
- u alkoholików
- u osób funkcjonujących w stanie stresu
- u cukrzyków
- u osób prowadzących niezdrowy styl życia
W skrajnych przypadkach dawkę można zwiększyć do 200 mg na dobę. Nadmiar kwasu askorbinowego znajdujący się w organizmie wydalany jest z niego wraz z moczem. To dlatego substancję tę tak trudno przedawkować. Jednak jak w każdym suplementowaniu lepiej nie przekraczać podstawowej dawki, szczególnie ma to znaczenie u osób mających skłonność do występowania kamieni nerkowych czy zwyrodnień stawów. Nie powinny one przekraczać ustalonej dawki 1000mg na dobę.
W jakich produktach witamina C występuje naturalnie?
Optymalnie dla ludzkiego organizmu jest czerpanie witaminy C z codziennego, zbilansowanego pod tym względem, pożywienia. Najwięcej witaminy C zawierają:
- dzika róża 250-800 mg/100
- czarna porzeczka 150-300 mg/100
- papryka 125-200 mg/100
- brukselka 65-145mg/100
- brokuły 65-100mg/100
Objawy niedoboru witaminy C
Permanentny niedobór witaminy C objawia się kilkoma wyrazistymi skutkami. Przede wszystkim osłabia strukturę naczyń włosowatych oraz prowadzi do niedokrwistości, poprzez zaburzenia wchłaniania żelaza. W dłuższym okresie czasu niedobór kwasu askorbinowego w organizmie prowadzi do szkorbutu, astmy oraz trwałych zmian w strukturze kości i chrząstek, a ponadto:
- wywołuje osłabienie całego organizmu i szybkie męczenie się aktywnością
- powoduje brak apetytu i w ten sposób jeszcze większe wahnięcia w zasobach witamin i mikroelementów
- wywołuje skłonność do występowania siniaków i pękania naczynek
- rozpulchnia i wywołuje krwawienie dziąseł
- wywołuje trudności w gojeniu się ran
- powoduje bóle mięśni oraz stawów
Witamina C może też wchodzić w reakcję z innymi lekami, osłabiając lub wzmacniając negatywnie ich działanie. Dlatego zawsze decyzję o systematycznym stosowaniu suplementacji, w tym kwasu askorbinowego, należy skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu, informując go o wszystkich branych lekach.
